Bu sitenin yazarı Klinik Psikolog Ali Bıçak, sizler için bu kez duygusal zeka nedir ve duyguların işlevi üzerine bir yazı hazırladı.Duygusal zekamızın ölçütleri nelerdir? Duygusal zeka özellikleri nedir? Duygusal zekanızı yükseltmek için ne yapmalı?Duygular nasıl ve ne için oluşurlar?gibi bir çok soruya cevap bulabileceğiniz duygusal zeka sayfasındasınız. Duygusal zekanızı artırmak için okumaya devam edin.Duygular çevremize nasıl tepki vereceğimizin sinyallerini verir. Duyguları hissetmeyen hiç kimse yoktur. Duygular yaşam boyu devam eder.Bir bebeğin doğum anında ilk ağlamasıyla başlayan duygusal deneyimi, yaşam sürecinde son nefesini verene kadar çeşitlenerek devam eder. İnsan sosyal bir varlık olarak yaşamını koruyup, çevresine uyum sağlayabilmesi için duygularının sesine kulak vermelidir.Duygulanım, davranış ve düşünce kadar insanın vazgeçilmez özelliğidir. Duygusal zeka kapasitesi yüksek bir kişi, duygularına dikkat eder, onların bilincinde olur, davranışlarını çevresine uyumlu bir şekilde sürdürme becerisinde duygularından yararlanır. (Mayer ve Salovey, 1997).
Yüksek Duygusal Zeka Nasıl Anlaşılır?
Yüksek duygusal zekaya sahip kişiler 4 temel bileşeni kullanabilirler:
Hem kendisinin hem de başkalarının duygularını algılama yeteneği (duygusal farkındalık)
Düşüncelerini yönlendirebilmek için duygularına erişme ve duygularını hissetme yeteneği (duyguları kullanma)
Duygularını anlama yeteneği (duygusal bilgi)
Değişim ve gelişim için duyguları düzenleme yeteneği (duygu yönetimi)
Duygu odaklı terapinin temel varsayımı danışanın duygusal zekasını geliştirip arttırmaktır. Kısacası, duygu odaklı terapi danışanın duygularını nasıl algılayacağına odaklanır. Duygulara erişmeye, onları anlamaya, düzenlemeye ve (gerektiğinde) dönüştürmeye yönelik yeteneklerini arttırmayı amaçlar.
Duygusal Zeka Neye Benzer?
Duygusal zekaya sahip kişiler insan ilişkilerini daha sağlıklı yürütüyorlar. Duygusal zeka bileşenlerini ortaya çıkarabiliriz. Duygular bizi nasıl harekete geçiren ilk uyaranlardır. Duyguların işlevini anlamak önemlidir.Nasıl hissedersek çevremize öyle tepki veririz. Duygusal tepkilerimiz ilişkilerimizde uyumu da yaşatır, uyumsuzluğu da. Asıl olan, duygunun işlevini derinlemesine kavramaktır. Burada bunu anlatmaya çalışıyoruz.
Duygular Ne İşe Yarar?,
Dış dünyayla her temasımızda neden duygu hissederiz? Hissettiklerimiz bizi nasıl harekete geçiriyor?Duygulanırız, sahip olduğumuz duygu bizim hayatta kalmamız, iletişim kurmamız ve problemlerimizi çözmemiz için motor işlevi görür. (Frijda, 1986; Izard, 1991; Tomkins, 1963, 1983).Hissizliği başarmak, his ve duygularımızı görmezden gelmek en temel sıkıntılarımızdandır. Duygulanım yaşamak insan olmanın en temel yönüdür. Hissetmiyorsak canlı değilizdir.Duygular, bizim nasıl hayatta kalacağımızın mesajını iletirler. Eğer tehlikedeysek korkarız. Sınırlarımız zorlanıyor ve işgal ediliyorsak öfke duyarız. Yalnızlık, sevdiğimiz birinin kaybı bizi üzer. Duygusal zekamız çevremizle uyumlu ilişki kurmamızı sağlar.
Duygularımız Nasıl Harekete Geçeceğimizin Mesajını İletir
Duygularımız işlerimizin yolunda gidip gitmediğinin mesajını verirler. Onlar bizi harekete geçiren tetikleyicilerdir. Bizim değişen koşullara en hızlı şekilde nasıl tepki vermemiz gerektiğini söylerler.Korku hissedince geri çekiliriz. Kaçmak, kurtulmak veya savaşmak isteriz. Üzüntü, çevremizdekilerin ilgi ve şefkatini geri çağırır. Duygusal zekamız kendimizi ve edimlerimizi değiştirmemiz, ilişkilerimizi şekillendirmemiz için bize fırsat verir.
Niçin Duygulanım Yaşarız?
Rüzgar, olgun başakları ya eğiyor ya da kırıyor. İnsanlar da sosyal ağındaki koşullara göre eğilip yönelecek duygulanım yaşarlar. Hislerimiz diğerleriyle kurduğumuz bağın doğasını yaratır.Duygularımız ilişkilerimizin gücünü test eder. Bir kesinti bulunuyorsa onun haberini verirler. Duygular sıkıntılı bir ilişkinin onarılma ihtiyacını belirtirler. Duygusal zekamız, çevremizle kurduğumuz ilişkilerde neye ihtiyacımız olduğunu söylerler. Ne yapmamamız, hangi yöne eğilim göstermemiz gerektiğini söylerler. Böylelikle çevremizdeki insanların nasıl davranıp nasıl değişebileceğini gösterirler.
Düşüncelerin Habercisi Duygulanımdır
Bize başkalarının ne düşündüğünü söyleyen başka bir sinyal yoktur. İlişki kurduğumuz kişinin sesinde, yüzünde ve tamamıyla vücut dilinde ifadelerini görebiliriz. Duygulanımları farketmek, sözle değil sözsüz ifadelerin gücünü keşfetmektir.Karşımızdakinin içini okumak için bu ifadeleri görmek ve fark etmek son derece önemlidir. Bu yüzden için duygusal zeka geliştirilmelidir.
Duygusal Temalara Dikkat
Her ilişkide duygusal bir tema vardır. Duygular, ilişkilerimizin nasıl düzenlendiğinin temasını sunarlar. Üzgün birisi kaygılı olduğunu söyler. Adil davranılmadığımızda, öfkeli birisi oluruz. Öfke hayal kırıklığımızın bir dışa vurumudur.Tehdit algıladığımızda korkarız. Kıskançlık duygusu artık yerimizi kaybetmek ya da ihanete uğramaktan korktuğumuzu söyler. İlişkilerimizdeki ortak tema, kendimiz ve çevremizle ilgili neler olduğunu tanımlar. Duygusal zekaya sahip kişiler ilişkilerindeki duygusal temaları fark edip kendilerini değiştirip dönüştürebilirler. (Oatley, 1992).
Duygusal Zekamızı Nasıl Geliştirebiliriz?
Araştırmalar, zeka gelişiminde duyguların işlevini ortaya koymaktadır (Mayer and Salovey, 1997). Korku tehlikede olduğumuzu, üzüntü önemli bir şeyi kaybettiğimizi, sevinç hedeflerimize ulaştığımızı söyler.Duygular bize neler olduğunun mesajlarını verirler. Neye ihtiyacımız olduğunu, hedeflerimize erişip erişmediğimizi bildirirler. İyi hissettiğimizde yapacağımız seçimleri daha kolay yaparız.Hangi arabayı alacağımızı düşünürken, bütçemiz kadar beğenilerimiz de kararlarımızda etkili olurlar. Duygusal tercihte bulunurken, diğer seçenekleri göz önüne almayız. Böylece daha fazla bilgi sahibi olmak için çabalamamış oluruz.
Duygulanım Yaşamak Beynimizi Etkinleştirir
Yapılan birçok araştırma, duygusal zeka nın hissetmekten geçtiğini bulgulamıştır. Duyguların beynimizi nasıl etkilediğini araştıran bir çok çalışma var. Beyin hasarı yüzünden duygusal tepki vermeyi kaybetmiş bir kişi kolay karar veremiyor. Belirli problemleri çözemediği görülmüştür (Damsio).Beyinimizin içsel duygularının oluştuğu bölgesi hasar almışsa korku duyacağımız işleri göze alabiliriz. En basit tehlikeleri fark edemeyiz. Duygusal zeka, karar verme süreçlerini hızlandırarak, diğer seçenekleri hızla azaltır.Duygusal zeka, belirli seçenekleri vurgulayarak, yapılmaması gerekeni yaptırmaz. Doğru ve hayati seçeneği kullanmamıza vesile olur.
Psikoterapi Duygusal Zekamızı Geliştiriyor
Duygu Odaklı Terapi ile duygusal zeka kapasitemizi geliştirilebiliriz. Eğer, hissetmeyi, duygularımızı fark edip onları yönlendirmeyi becerebilirsek, yaşamımızı daha kolay sürdürebiliriz.Duygusal farkındalığımızı artırarak, duygularımız hakkında bilgi sahibi olursak duygularımızı yönetebiliriz. Daha kolay bir hayat için, sürdürülebilir sorun çözme becerisi için duygusal zekamızı geliştirmeliyiz.Zor yaşam olaylarının üstesinden gelmenin yolu duygusal zekanızı geliştirmekten geçer. Vakit kaybetmeden duygu odaklı terapi seanslarına başvurun.Duygularımızı nasıl yönetebiliriz? gibi soruların cevaplarını bu yazıda bulabilirsiniz.
Damasio, A. (1999). The feeling of what happens. New York, NY: Harcourt Brace.
Frijda, N. H. (1986). The emotions. Cambridge, England: Cambridge University Press.
Izard, C. E. (1991). The psychology of emotions. New York,NY: Plenum.
Mayer, J. D., & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional intelligence (pp. 3–31). New York, NY: Basic Books.
Oatley, K. (1992). Best laid schemes: The psychology of emotions. New York, NY: Cambridge University Press.
Tomkins, S. S. (1963). Affect, imagery, and consciousness: The negative affects (Vol. 1). New York, NY: Springer.
Tomkins, S. S. (1983). Affect theory. In P. Ekman (Ed.), Emotion in the human face(pp. 137–154). New York, NY: Cambridge University Press.
